فایل word همه چیز درباره روغن موتور

همه چیز درباره روغن موتور
مقدمه :
 
تعمیرو نگهداری دستگاهها روشهای گوناگونی دارد که بستگی به شرایط دستگاه و تعداد آنها هم دارد مثلا برای مواردی  مثل ناوگان ترابری در شهرداری ها و یا شرکت های بزرگ و همین بانک ماشین آلات پتروشیمی بندرامام که دارنده بزرگترین ناوگان ماشین های سنگین در ایران است لازم است که تعمیرو نگهداری و از جمله تعویض روغن به شیوه ای دیگر انجام گیرد . مثلا می توان وضعیت روغن موتور دیزل ها و دستگاههایی چون کمپرسورها و توربین ها و پمپ های بزرگ که نیاز به حجم زیادی از روغن دارند را از طریق آنالیز روغن روشن نمود این کار دو مزیت عمده دارد :
1-     اولا زمان دقیق توعیض روغن را تعیین می کند بدین ترتیب روغن موتور و ماشینهای دوار و توربو ماشینها ؛ کمپرسورها و سایر ماشین آلات نه زودتر از حد معین و نه دیرتر بلکه درست به موقع تعویض می شود 
2-     خیلی از معایبی را که ممکن است بعدها در دستگاه پدید آید از طریق تجزیه و تحلیل آنالیز روغن می تواند قبل از موعد کشف نمود و از خرابی دستگاه جلوگیری نمود چون روغن برای دستگاهها در حکم همان خون در بدن انسان است که با تجزیه و بررسی وضعیت آن می توان بیماری را زودتر از موعد تشخیص داد و در صدد مداوا برآمد !
 
یکی از وسیله هایی که از طریق آن می توان به وضعیت روغن پی برد استفاده از اسپکترومتر و دستگاه طیف سنج و آنالیز روغن است که داشتن یک نمونه آن در آزمایشگاه مرکزی پتروشیمی بندرامام   ضروری است وتا مجبور نباشیم نمونه های روغن را برای تجزیه و تحلیل به تهران یا محل های دیگری بفرستیم .
موضوع دیگری که ابن روزها با آن دست به گریبان هستیم حجم زیاد روغن موتورهای سوخته است که باید به شیوه ای سازگار با محیط زیست بازیافت شوند تا هم محیط را آلوده نکنند و هم مورد استفاده مجدد واقع شوند . خصوصا در شرکت ما که حجم قابل ملاحظه ای از انواع روغنها مورد استفاده قرار می گیرد . رها کردن این روغنها در محیط زیست و بی توجهی به دفع درست  آن می تواند نتایج غیر قابل جبرانی داشته باشد .
 
 
اغلب سازندگان خودرو توصیه می کنند که روغن موتور را هر سال و یا هر 7500 مایل ( 12000 کیلومتر )  را خودروهای سواری و نیز وانت هایی که با موتورهای بنزینی کار می کنند  تعویض کنید . برای موتورهای دیزل و توربوشارژر دار معمولا توصیه این است که درهر 3000 مایل ( 4800 ) کیلومتر یا هر 6 ماه یکبار باید این کرا صورت گیرد .
اگر به دقت  نکات ریز fine print, خودرو را مطالعه کنید  کشف خواهید نمود  که   تحت شرایط  ایده آل رانندگی بهترین فاصله  تعویض روغن در هر سال یک بار یا به  ازای هر  7500 مایل ( 12000 کیلومتر ) است .
جالب این است که ما اغلب فکر می کنیم رانندگی عادی و طبیعی می کنیم در صورتی که وضعیت استفاده ما از خودرو به گونه ای است که نیاز به سرویس کاری های خاص دارد . مثلا استفاده از خودرو برای سفرهای زیر 10 مایل ( 16 کیلومتر ) و در هنگامی که هوا سرد است و نیز توقف و حرکت های فراوان در هنگام ترافیک و یا رانندگی در شرایطی که هوا گرد و خاکی است ( مثلا هنگامی که در جاده های خاکی رانندگی می کنیم یا درجایی مثل خوزستان و ممکو زندگی می کنیم که خیلی از اوقات سال هوا مملو از گرد و خاک است ) و نیز رانندگی در بزرگراهها با سرعت بالا و به هنگامی که هوا گرم است ( دقیقا شبیه حالتی که در یک ظهر گرم از جاده سربندر –ممکو – اهواز یا همان بزرگراه خلیج فارس بطرف اهواز یا به سمت ماهشهر رانندگی می کنیم ) همه این موارد و موارد نظیر آن به عنوان رانندگی های غیر عادی تلقی می شوند و به همین جهت روی زمان تعویض روغن و فیلتر اثر می گذارند .
برای این نوع ر انندگی سرویس کاری خاصی severe service هم نیاز داریم و در این گونه موارد توصیه می شود که روغن موتور را درهر 6 ماه و یا  همان 3000 مایل ( 4800 کیلومتر ) تعویض نمائید .
 
 اغلب شرکت های سازنده روغن برای داشتن حداکثر محافظت  توصیه می کنند که هر 3000 مایل یا 3 تا 6 ماه و بدون توجه به نوع رانندگی روغن موتور را تعویض کنید ( البته ناگفته پیداست که این نوع توصیه های چشم بسته و بدون توجه به نوع رانندگی بیشترین نفع را نصیب همان شرکت های سازنده روغن می برند وکسانی که رد این میان ضرر می کنند دارنده خودرو ست که باید هزینه بیشتری بپردازد و محیط زیست است که در نهایت همه کاسه کوزه ها بر سر او خراب می شود !)
 خودروهای جدید که میزان سائیدگی آنها کم است یا اصلا سائیدگی ندارند می توان در هر 7500 مایل (12000 کیلومتر ) روغنش را عوض کرد اما خودرویی که هزارن کیلومتر را طی کرده است و میزان خلاصی های ان زیاد شده است باید فواصل تعویض روغنش کوتاه تر باشد . چون رسوخ سوخت هایی که نسوخته اند به کارتل روغن باعث رقیق شدن روغن می شود و خواص روغن را تغییر می دهد . به همین جهت اگر این موتورها زودتر از موع روغن اشان تعویض نشود میزان سایش قطعات درونی موتور شدت پیدا می کند  و نتیجه اش کاهش عملکرد و مصرف بالای سوخت و افزایش انتشار گازهای آلاینده emissions و همچنین مصرف بیش از اندازه روغن می شود .
Oil Analysis
تجزیه روغن = آنالیز روغن
 وقتی با مجموعه ای از کامیونها روبرو هستیم   اغلب  بهتر است که شرایط  روغن موتور خودروها راازطر یق  تجزیه دوره ای نمونه هایی از روغن مورد بررسی قرار می دهند . نمونه های روغن به آزمایشگاه فرستاده می شود و درآنجا میزان ویسکازیته و مقدار اسید موجود در روغن آنالیز می شود . روغن در داخل وسیله ای بنام اسپکترومتر ( طیف سنج ) سوخته می شود و بدین وسیله ناخالصی هایی که در روغن وجود دارد آشکارمی شود . با توجه به همه این مطالب گزارش مفصلی از وضعیت روغن ارائه داده می شود .
تجزیه و تحلیل روغن روش بسیار خوبی برای ناوگان کامیون ها و اتوبوس ها و بانک ماشین آلات است اما اغلب مشتریان به سختی قبول می کنند که  هزینه زیاد  و وقت  برای این کار بگذارند . انجام یک نمونه آنالیز روغن چیزی بین 12 تا 20 دلار ( 12 تا 19 هزار تومان ) هزینه دارد  که بابت فرستادن روغن به آزمایشگاه و ارائه گزارش تجزیه و تحلیل آن است .
 اغلب  تعویض روغن های فوری quick lube shops هزینه ای بین 17 تا 20 دلار  برای تعویض روغن دریافت می کنند .
خوب با این تفاصیل انجام یکی آزمایش که نتیجه اش احتمالا این است که روغند باید تعویض شود چندان توجهیی ندارد و نوعی خرج اضافه است و نیازی به این کار نیست شما کافی است که هر 3000 مایل یکبار (4800 کیلومتر ) روغن موتور را تعویض نمائید و نگرانی چیزی نباشید .
 
تعویض منظم روغن موتور از نظر  تعمیرو نگهداری  روشی است که با قیمتی ارزان موتور را در برابر سایش بیمه کرده اید و اگر قصد دارید  که  به مدت طولانی مثلا برای  3 یا 4 سال ماشین را بریا خودتان نگه داردی این روش می تواند صرفه جویی خوبی در پول وهزینه های شما باشد . خودرویی که روغن اش بطور منظم تعویض می شود بندرت اتقاق می افتد  که زیر 100 هرار مایل ( 160 هزار کیلومتر )   موتورش  دچار خرابی یاتاقانها و رینگ ها و پیدا شدن مشکل در سوپاپ ها شود
 
وظیفه روغن موتور چیست؟
 
وظایف اصلی روغن موتور عبارت است: روان سازی قسمت‌های متحرک موتور, به حداقل رساندن اصطکاک و فرسایش, کمک به کاهش حرارت و جذب ذرات معلق و رسوبات لجنی حاصل از احتراق. از آنجا که روغن موتور باید این چند کار را به طور همزمان انجام دهد, فرمولاسیون شیمیایی پیچیده‌ای را می‌طلبد اما برای آگاهی از عملکرد روغن موتور چگونگی رده‌بندی آن و انتخاب نوع صحیح روغن موتور برای خودرویتان, نیازی نیست شیمیدان یا مهندس شیمی باشید بلکه کافی است با انواع مختلف روغن موتور, رده‌بندی و علائم و اختصارات آن آشنا شوید.
 
?. انواع روغن‌ها

در حال حاضر روغن‌های موتور به سه نوع کلی تقسیم می‌شوند:

الف: مینرال (ارگانیک)

ب: سنتتیک

چ: نیمه سنتتیک (Premium)

الف ـ مینرال: روغنی است که برپایه نفت خام ساخته می‌شود و سال‌هاست در خودروها به کار می‌رود و همه ما با آن آشنایی داریم.

ب ـ سنتتیک: روغنی است که از ترکیبات شیمیایی یا پولیمراسیون هیدروکربن‌ها (Olefins) تولید می‌شود نه از تصفیه نفت خام. این نوع روغن اولین بار در موتورهای جت به کار گرفته شد و به دلیل مزایایی که نسبت به نوع مینرال داراست, در سالیان اخیر مصرف آن در خودروها نیز فزونی یافته است. روغن‌های سنتتیک انواع مختلف با مواد تشکیل دهنده متفاوت دارند که این موضوع آنها را از لحاظ کیفیت و نوع مصرف نیز با یکدیگر متمایز می‌کند. از بین صدها نوع روغن سنتتیک با فرمولاسیون‌های مختلف که هر یک محاسن و معایبی دارند, نوعی که برپایه Poly alpha olefins یا به اختصار (PAO) ساخته می‌شود و مقادیر کمی هم Ester دارد, دارای کارایی و مقبولیت بیشتری است.
بیشتر روغن‌های سنتتیک از مزایای زیر برخوردارند:
?. کاهش مصرف روغن به دلیل عمر بیشتر آن ?. غیرخورنده و غیرسمی بودن ?. تبخیر شوندگی پایین ?. دمای سوختن بال ?. مقاومت در برابر اکسیداسیون بالا ?. دارا بودن شاخص ویسکوزیته بالا به صورت طبیعی (عکس‌العمل سریع در مقابل تغییرات دما) ?. کاهش مصرف سوخت تا ?/? درصد ?. نقطه روان شدن پایین ?. قابلیت استفاده از روغن‌های با گستره ویسکوزیته زیاد بدون نگرانی از شکست پلیمرها (در ادامه توضیح داده خواهد شد.) عیب این نوع روغن‌ها نیز قیمت بالای آنها و عدم تطابق کامل با موتورهای دارای تکنولوژی قدیمی است.

ج ـ نیمه سنتتیک: مخلوطی است از روغن سنتتیک و مینرال (ارگانیک). این نوع روغن کیفیت روغن‌های سنتتیک را ندارد اما در شرایط سخت نظیر دماهای بالا و یا بار زیاد عملکرد بهتری نسبت به نوع مینرال از خود نشان می‌دهد و بیشتر در وانت‌ها و SUVها مصرف می‌شود و قیمت آن نیز کمی بیشتر از مینرال‌هاست. برای آگاهی از این که کدام روغن برای خودروی شما مناسب است, بهترین منبع و مأخذ دفترچه راهنمای خودرو یا برچسب‌های داخل محفظه موتور (در صورتی که نوع روغن مشخص نشده, معنای آن استفاده از همان نوع قدیمی مینرال است). استفاده از روغن مینرال یا نیمه سنتتیک برای موتوری که تنها استفاده از روغن سنتتیک در آن توصیه شده, می‌تواند برای موتور خطرآفرین باشد اما در مقابل استفاده از روغن‌های سنتتیک یا نیمه سنتتیک برای موتورهایی که برای استفاده از نوع مینرال طراحی شده‌اند (موتورهای قدیمی) با تمهیدات خاصی, از نظر تولیدکنندگان روغن‌های سنتتیک بلامانع است, اما بسیاری از متخصصان به دلایل زیر این کار را نیز اشتباه و مضر می‌دانند: ?. هر یک از انواع مختلف روغن‌های سنتتیک با توجه به فرمول شیمیایی, قابلیت تطابق با برخی انواع لاستیک‌ها و الاستومرها را ندارد و در نتیجه اگر از روغن سنتتیکی با فرمول خاصی برای موتورهای با واشرها و درزبندهایی که با آن فرمول روغن سازگار نباشد, استفاده شود باعث نشتی روغن و مسائلی از این قبیل خواهد شد (روغن‌های مینرال سبب تورم واشرها و جلوگیری از نشتی آنها می‌شوند اما روغن‌های سنتتیک در مورد برخی انواع واشرها فاقد این خاصیت هستند و حتی بعضی از آنها باعث خورده شدن برخی از انواع واشرها می‌شوند. حتی استفاده از روغن سنتتیک با مواد تشکیل دهنده‌ای متفاوت با مندرجات دفترچه راهنمای خودرو, برای خودروهایی که با این نوع روغن کار می‌کنند نیز می‌تواند خطرساز باشد, چه رسد به استفاده از این نوع روغن‌ها در موتورهایی که برپایه استفاده از روغن مینرال طراحی شده‌اند. به عنوان مثال روغن سنتتیک برپایه Poly glycol با پلی استرها, پلی کربنیک‌ها, ABS, پلی ونیل کلرین‌ها Poly phenylene Oxide (همگی پلاستیک هستند) و Buna S, بوتیل, Neoprene و لاستیک طبیعی (همگی الاستومر هستند) سازگاری خوبی ندارد و یا روغن سنتتیک برپایه PAO نیز که بیشتر روغن‌های سنتتیک موجود در بازار بر این پایه هستند, سازگاری ضعیفی دارد. مزیت برخی از انواع روغن‌های سنتتیک و قابلیت تطابق آنها با انواع الاستومرها و لاستیک‌ها, همچنین حلالیت هر کدام در افزودنی‌ها و لجن موتور به همراه خواص و عدد VI (در ادامه بررسی خواهد شد) هر کدام را در نمودار می‌بینید. ?. روغن‌های سنتتیک در مقایسه با روغن‌های مینرال با لایه نازکتری روی قطعات موتور می‌نشیند (به همین دلیل فاصله قطعات ثابت و متحرک موتورهایی که با روغن سنتتیک کار می‌کنند, کمتر است) لذا استفاده از این نوع روغن برای موتورهایی که براساس تکنولوژی قدیمی مینرال طراحی شده‌اند باعث نشتی پیستون خواهد شد. البته این مورد از طرف سازندگان روغن‌های سنتتیک با دلایل قابل قبولی رد می‌شود اما در عمل این مشکل در خودروهای قدیمی دیده شده است. اگر سال‌هاست از روغن مینرال استفاده می‌کنید و خودرویتان دارای تکنولوژی قدیمی است, از این نوع روغن‌ها استفاده نکنید اما در صورتی که خودرویی با تکنولوژی نسبتاً جدید دارید و از بی‌خطر بودن تعویض روغن از مینرال به سنتتیک یا نیمه سنتتیک مطمئن هستید, از نوعی که برپایه PAO ساخته شده است استفاده کنید و این موضوع را نیز از یاد نبرید که با تعویض روغن از مینرال به سنتتیک, رسوبات پخته شده روغن‌های مینرال از روی قطعات موتور کنده و در موتور غوطه‌ور می‌شوند و پس از مدتی موتور از کار می‌افتد. به همین علت قبل از این تعویض باید موتور را یا به طور کامل رسوب زدایی و یا از روغن‌های فلاشینگ (Flush Oil) استفاده کنید (این نوع روغن فقط مخصوص تمیزکردن موتور است)؛ به این ترتیب که روغن مینرال را بدون تعویض فیلتر تخلیه و روغن فلاشینگ را جایگزین کنید و اجازه دهید موتور ?? دقیقه در جا کار کند, پس از آن می‌توانید روغن فلاشینگ را تخلیه, فیلتر را تعویض و روغن سنتتیک یا نیمه سنتتیک را جایگزین کنید.